Insprekers pleiten hartstochtelijk voor lokale regie windpark

LOCHEM/EXEL - Het Windpark Papenslagweg maakt de tongen al geruime tijd flink los. En vooral onder mensen uit de omgeving van het Exelse- en Markelosebroek. De initiatiefnemers - Pure Energie, LochemEnergie en enkele grondeigenaren - mikken op drie windturbines van een formaat dat in Nederland nog nauwelijks is te vinden. Nu ligt een verzoek voor om een principebesluit te nemen. Lochem wil de regierol, die formeel bij de provincie ligt, graag naar zich toetrekken. Tegenstanders van de plannen vinden dat een goed idee, maar zijn desondanks niet gerust op een voor hen goede afloop.

Door Henri Bruntink

Gezien het voorafgaande was te voorzien dat het onderwerp maandagavond veel publiek en insprekers op de been zou brengen. De drie kwartier die was uitgetrokken voor de bespreken was volstrekt onvoldoende om de 12 inspreken aan het woord te laten en te laten bevragen door de raadsleden. Zeven kwamen er aan het woord. De rest moet bij een volgende gelegenheid opnieuw naar het gemeentehuis tijgen.

Niet concreet
Een concreet plan ligt er bij een principeverzoek op grond van de Omgevingswet nog allerminst. Het is vooral een middel om inzicht te krijgen in de bereidheid van een vergunningverlener om in principe mee te werken aan een plan. Voor initiatiefnemers is een besluit niet onbelangrijk. Bij een positief besluit is de stap naar - vaak kostbaar - nader onderzoek en verdere planontwikkeling wat minder risicovol. Een garantie op succes is het overigens zeker niet. De vergunningprocedure kan later - om allerlei redenen - alsnog spaak lopen.

Bij grotere energieprojecten, met een verwachte opwek van meer dan 5 megawatt, ligt het bevoegd gezag bij de provincie. Een gemeente kan die rol op eigen verzoek overnemen en de Provincie Gelderland vindt dit in principe goed. Onder meer omdat de gemeente dichter bij de inwoners staat en lokaal maatwerk kan leveren. 

Gezondheid
De insprekers, voor zover ze maandag aan bod kwamen, lieten veel geluiden horen die al eerder en vaker de revue passeerden, al waren sommige argumenten aangepast aan nieuwe ontwikkelingen en onderzoeksresultaten. Omwonende Cornelie Van Gendt legt van begin af aan het accent op mogelijke gezondheidsschade door windturbines. Ze sprak van ‘een afschuwelijk dossier’ en vindt dat de overheid doordramt en allerlei onderzoeksresultaten negeert. “Trek het plan terug want de negatieve gevolgen zijn immens”, zo zei zei. Ze ging nog een stapje verder door te waarschuwen voor juridische procedures en zelfs vervolging van initiatiefnemers.

Marga van den Tweel hield een persoonlijk verhaal, waarbij ze een link legde met haar werk in de zorg. Ze ziet paralellen met de schade door asbest, die te laat is onderkend. Ze vindt dat moet worden voorkomen dat ook gezondheidsschade door windturbines pas achteraf wordt erkend. Van college en raad vraagt ze om nu te acteren op voortschrijdend inzicht.

Veel initiatieven
Namens de Belangenvereniging Exel en Omstreken (BEO) voerde secretaris Jan Koolschijn het woord. Ook hij wees gezondheidsrisico’s, maar ook op de duurzame opwek van energie die al is gerealiseerd in de gemeente. En op de vele duurzaamheidsinitiatieven die in de kernen in ontwikkeling zijn, waaronder de Buurt Energie Strategieën (BES). Hij vindt dat de gemeente pas op de plaats moet maken totdat nieuwe landelijke normen zijn vastgesteld. Dat is overigens formeel beleid van de Lochemse gemeenteraad. De definitieve landelijke normen laten vermoedelijk op zich wachten tot 2025. Een conceptversie gaat tegenstanders van windenergie overigens niet ver genoeg, zo blijkt uit eerdere reacties.

Mark van Coeverden woont in het Markelosebroek en is voorzitter van stichting Slagkracht XYZ. Aan de Markelose kant van de gemeente- én provinciegrens wonen nog meer mensen dan aan de Lochemse kant. Van Coeverden nam zijn eigen situatie als uitgangspunt voor zijn verhaal en wees onder meer op de ‘industriële’ omvang van de plannen. “Een onzalig plan op amper 400 meter afstand dat ons leven dramatisch kan veranderen”, zo klonk het. Hij sprak van teleurstelling en verdriet omdat buren, die als vrienden golden, het naoberschap ernstig verstoorden door met het initiatief voor het windpark te komen. Hij wees op het voorzorgsbeginsel dat overheden verplicht tot het nemen van maatregelen als gezondheid of milieu in gevaar dreigen te komen.

Geen zee
Bewoonster Hetty Rietberg van het Markelosebroek is ook actief in Slagkracht XYZ, maar hield het vooral persoonlijk. Kort gezegd kan ze er met de pet niet bij dat, toen zij en haar echtgenoot 5 jaar geleden een duurzame woning wilden bouwen, de opdracht was om deze te laten opgaan in het waardevolle landschap. Het mocht niet opvallen. Ze ziet windmolens dan ook als een verkwanseling van het landschap. En wie denkt dat het wel meevalt, nodigt ze uit om een kijkje te gaan nemen op de Maasvlakte bij Rotterdam. Daar draait, bij wijze van proef, de tot nu toe enige windturbine met een tiphoogte van 280 meter. Die is bedoeld voor plaatsing op zee. “Het is hier geen zee”, aldus mevrouw Rietberg.

Namens de initiatiefnemers kwam Matthijs Oppenhuizen, omgevingsmanager van Pure Energie, aan het woord. Hij herhaalde in grote lijnen wat ook al in de laatste nieuwsbrief was te lezen. Er heerst teleurstelling over het verzoek van de gemeente Lochem om de regie op zich te nemen. Hij vermoedt dat college en raad uit zijn op vertraging en willen wachten op de nieuwe landelijke richtlijnen voor windturbines. In een apart bericht, elders op deze pagina, meer over de overdracht van het bevoegd gezag en de voorwaarden die de provincie hieraan stelt.

Hoogte
Oppenhuizen wees verder op de Regionale Energie Strategie (RES) dat is onderschreven voor de gemeenteraad en waarin de opgaven tot 2030 zijn geformuleerd. De initiatiefnemers van Windpark Papenslagweg wijzen er steeds op dat de ambities in één klap een stuk dichterbij komen bij realisatie. Uit de antwoorden op vragen van raadsleden bleek overigens dat Oppenhuizen 2030 nog altijd haalbaar acht. Ook liet het doorschemeren dat de hoogte van de turbines niet in beton is gegoten.

De laatste inspreekster was omwonende Ria Schotman. Net als sprekers die haar voorgingen wees ze op ‘de krater’ die het plan in de buurt heeft geslagen en over het financiële gewin dat in haar ogen voorop staat. Ze vindt dat de stem van een veel grotere groep betrokkenen moet worden gehoord. “Luister naar de maatschappelijke onrust”, zo hield ze de raadsleden voor.

Onzekerheid
De raadsleden stelden vragen aan sommige insprekers. Zo vroeg Jos Israel van de PvdA of een lang leven in onzekerheid niet net zo fnuikend is voor het welzijn van omwonenden dan de dreiging die nu boven de markt hangt. Mark van Coeverden wees dat op ferme wijze van de hand. “Ik heb liever een langere procedure waarbij de plannen goed worden getoetst aan de nieuwe normen dan dat ik snel weet wat de uitkomst is.”

Een vraag van Bertus Karssenberg van Meedenken met Lochem zorgde voor een lachsalvo onder de aanwezigen op de publieke tribune. De vraag was of er overleg is geweest met LochemEnergie. De energiecoöperatie is in de ogen van de tegenstanders de kwaaie pier en wordt ervan beticht het project louter als verdienmodel te zien. Jan Koolschijn van BEO zei dat de relatie met LochemEnergie is gebrouilleerd doordat het zich niet aan de afspraken zou hebben gehouden. Er zou in een eerder stadium een belofte zijn gedaan dat de organisatie niet zou meewerken aan de komst van windmolens.

Participatie
De algemene teneur onder de raadsfracties lijkt dat de gemeente dichter bij de inwoners staat dan de provincie en de participatie dus beter kan regelen. Er bestaat weinig vertrouwen in de adviesraad die de initiatiefnemers hebben opgetuigd. Daarin zou sprake zijn van eenrichtingsverkeer, zo was te beluisteren. Ook het via lokaal beleid regelen van het eigendom - en dus de opbrengsten - van de turbines werd genoemd. De overige insprekers komen vermoedelijk op 12 februari aan de beurt.