'Met dit boek komt de oorlog ineens heel dichtbij'
AlgemeenFeelgood-boek vol oorlogsverhalen over de Achterhoek
Door Ceciel Bremer
HENGELO - Hengeloër Jean Kreunen had 14 jaar lang een museum vol objecten en verhalen uit de Tweede Wereldoorlog. De objecten kregen na de sluiting van het museum in 2015 een nieuwe bestemming, maar wat te doen met die schat aan verhalen? Er ontstond een idee om ze te bundelen in een boek. Aan journalist Luuk Stam vertelde Jean Kreunen zijn mooiste verhalen en vanaf woensdag 1 april ligt het feelgood-boek Een kist vol oorlogsverhalen in de plaatselijke boekhandels.
Het oorspronkelijke idee van een boekpresentatie komt door de coronacrisis te vervallen maar de trots van verteller Jean Kreunen en journalist Luuk Stam is er niet minder om nu hun boek aanstaande woensdag 1 april is verschenen. Precies 75 jaar nadat Hengelo en grote delen van de Achterhoek bevrijd zijn. Anderhalf jaar lang werkten ze er samen aan, vertelt Luuk: "Jean kan zo mooi vertellen. Hij praatte, ik maakte aantekeningen. Die verhalen zijn echt fantastisch. Ik zat vaak met open mond te luisteren. Hij heeft die verhalen al zo vaak verteld en weet ook precies hoe hij ze moet vertellen. Heel bijzonder om hieraan mee te werken. Ik heb het opgeschreven maar het is Jean's verhaal. Het boek leest als een rondleiding door het museum. En dat maakt het denk ik heel mooi, heel leesbaar."
'Het boek leest als een rondleiding door het museum'
Van idee naar uitvoering
Jean Kreunen startte in 2001 met het Achterhoeks Museum 1940-1945 aan de Marktstraat in Hengelo. Veertien jaar lang liet hij daarin zijn uitgebreide verzameling met objecten uit de Tweede Wereldoorlog zien aan het publiek en vertelde hij talloze keren enthousiast over hoe hij eraan kwam en waarvoor het werd gebruikt. Jean: "Je kunt gewoon spullen verzamelen maar ik hecht waarde aan het verhaal erachter. Mijn museum was weliswaar klein maar door de combinatie van objecten met de verhalen erbij sprak het veel mensen aan." Eind 2015 sloot Jean de deuren van het museum en ging het merendeel van zijn verzameling naar het Oorlogsmuseum in Overloon. Daarmee had zijn verzameling een nieuwe bestemming gekregen. Maar ook zijn mooie verhalen over zijn pronkstukken verdiende een nieuwe bestemming in de vorm van een boek, besloot het museumbestuur dat na de sluiting intact bleef.
"Dat idee vond ik mooi maar ik ben een verteller en geen schrijver, zei ik meteen. Dan moet er wel iemand bijkomen die alles opschrijft. Ik ken Luuk uit het dorp en in het verleden had hij al een paar keer over het museum geschreven. Ik vond het toen heel bijzonder dat hij precies verwoordde wat ik wilde vertellen. Dat is de reden dat ik met hem dit avontuur ben aangegaan. En het is hem nu weer gelukt, want toen ik het boek teruglas, was het net alsof ik mezelf hoorde praten", lacht Jean.
Bijna 50 jaar verzamelen
De fascinatie voor alles wat met de Tweede Wereldoorlog te maken had, begon bij Jean al vroeg. Als 12-jarige jongen vond hij op de schuurzolder twee helmen. Hij ging ermee naar zijn opa om er meer over te weten. Jean: "Opa zei dat een van die helmen een Nederlandse helm was. Voorop zat een ovalen plaat van de Nederlandse leeuw. Dat is van koper, dat is ruw. En mij is verteld, zei opa, dat de Duitsers op die leeuw mikten, want daarop ketste de kogel niet af, met alle gevolgen van dien voor de Hollandse soldaat. Dus als jochie van 12 vertelde hij mij over een schietschijf op de helm. Dat vond ik natuurlijk machtig interessant. En die andere helm was een Canadese helm."
"Toen heb ik een paar kameraden van school gevraagd om samen oorlogje te spelen bij ons achter. Tussen de middag werd de oorlog stilgelegd en na de middag werd de oorlog hervat. Een van mijn kameraden kwam ook nog met een helm aanzetten die zijn vader thuis had liggen. Dus toen hadden we een derde helm, weer een ander model. Aan het eind van de middag toen de oorlog was afgelopen, heb ik die helm erbij geruild. Ik had er interesse in en ik had nog een aluminium bouwhelm dus toen hebben we geruild. En met die helm ging ik weer naar opa die me vertelde dat dit echt een helm was van de Canadezen. En toen rommelde hij wat in een la en kwam met een groot Canadees zakmes tevoorschijn. Kijk, zei hij, deze mag je ook wel hebben."
En zo begon Jean's verzameling. Via buren, kennissen, familieleden en dorpsgenoten breidde Jean zijn collectie uit met een jerrycan, gasmasker, bajonetten, munitiekist, stamkaart en een persoonsbewijs. Zijn opa vertelde hem wat het was en waarvoor het object werd gebruikt. Jean werd steeds enthousiaster en noteerde alle verhalen van opa in een schriftje. "Zo is dat eigenlijk nooit meer opgehouden, al bijna 50 jaar", vat de Hengeloër zijn hobby samen.
Verhalen uit de Achterhoek
"Het boek begint daar ook mee; hoe de verzameling van Jean ooit is begonnen, hoe hij dat steeds uitbreidde en hoe het een museum werd", gaat Luuk verder. "En zo werd niet alleen zijn verzameling uitgebreid maar ook de hoeveelheid verhalen. Het is zo bijzonder dat al die verhalen zoals over een Vordens pistool, een nooit ontdekte verzetsgroep bij Eefde of een vliegtuigcrash bij Hengelo zich hier in de regio hebben afgespeeld. De Tweede Wereldoorlog is iets heel groots maar de verhalen van Jean maken dat het ineens heel dichtbij voelt en dat het voor die mensen destijds ook dichtbij was want het gebeurde ook gewoon hier. Het speelde zich in Hengelo en de Achterhoek af."
Bruidsjurk van parachutestof
Het verhaal van de vliegtuigcrash bij Hengelo waarbij de vliegeniers zijn ontsnapt is het grootste verhaal in het boek en ook Luuk's favoriet. Luuk: "Twee van die vliegeniers hebben ondergedoken gezeten aan de Voortseweg in Toldijk. Twee bewoners van die straat zijn uiteindelijk gefusilleerd voor hulp aan de twee vliegeniers. Mijn opa en oma woonden daar vlakbij. Als we daar vroeger op bezoek waren, dan ging het wel eens over de buurmannen die in de oorlog waren doodgeschoten. Later heb ik er wel wat over gelezen maar het verhaal van Jean vertelt van A tot Z hoe dat allemaal gegaan is. Dat is heel boeiend."
Jean heeft niet één favoriet verhaal. "Er zijn er meerdere die ik mooi vind. Het verhaal over de bruidsjurk van parachutestof is een ongelooflijk mooi verhaal, maar ook het verhaal over Café Hesselink. Tijdens een lezing vertelde iemand mij dat hij dat verhaal al drie keer had gehoord maar graag nog een keer wilde horen", lacht de verzamelaar die benadrukt dat Een kist vol oorlogsverhalen absoluut geen wetenschappelijk boek is: "Het is een informatief boek met veel beeldmateriaal, gewoon leuk om te lezen. We hebben een mooi stukje geschiedenis van Hengelo en omgeving vastgelegd. Dat is wel een kersje op de taart."
Het boek Een kist vol oorlogsverhalen is sinds woensdag 1 april verkrijgbaar via de website en bij de plaatselijke boekhandels.
