LochemEnergie wil via windpark Exel vlucht naar voren maken

LOCHEM/EXEL - Energiecoöperatie LochemEnergie moet het behoorlijk ontgelden in allerlei uitlatingen van tegenstanders van Windpark Papenslagweg, ten noorden van Exel. Daarbij worden weinig middelen geschuwd. Zo wordt gesuggereerd dat LochemEnergie louter voor het geld in zee is gegaan met initiatiefnemer Pure Energie. Dat vraagt om een reactie van het burgerinitiatief met ruim 1200 leden.

Door Henri Bruntink

Door het lawaai dat tegenstanders uit Exel en omgeving maken is sprake van een disbalans tussen individueel en algemeen belang. Bestuurder en penningmeester Hans Geerlink van LochemEnergie zet de kaders door te zeggen: “Wij doen wat maatschappelijk algemeen aanvaard is: landelijk is afgesproken dat we het aandeel fossiele brandstof in onze energievoorziening fors moeten terugdrinen. Dat kan niet alleen via zon en energiebesparing, daar hebben we ook wind voor nodig.”

Wind op zee
Het tegenargument vanuit Exel en omstreken, dat (geplande) windturbines op zee ruim voldoende zijn om de nationale energiebehoefte te dekken, en dat mogelijk zelfs overproductie dreigt, wordt door LochemEnergie bestreden. “Wind op zee moet je vooral doen, maar dat is niet genoeg en het transport van elektriciteit naar onze regio is kostbaar en inefficiënt. En overcapaciteit is van alle tijden. Ook nu hebben we af en toe te veel elektriciteit, maar dat is maar voor een paar procent van de tijd”, zegt directeur Bob Duindam. “Bovendien mag Lochem zijn verplichting niet inlossen met wind op zee.”

Zon op dak is in Lochem een veelgehoorde kreet, ook in de politiek. “Vooral doen! Wij doen daar zelf ook aan mee. LochemEnergie realiseert dit jaar zeker 6, maar mogelijk 12, projecten met zon op dak. Dat zijn 12 keer 200 panelen”, legt Geerlink uit. Een berekening leert dat als in de gemeente álle geschikte daken worden voorzien van zonnepanelen, nog maar in 8 procent van de eigen energiebehoefte wordt voorzien. “We stevenen zonder extra inspanningen echt af op een energietekort in 2030”, luidt de waarschuwing.

Grote behoefte
De Lochemse energiebehoefte is fors. Duindam: “Als je het totale gebruik van elektriciteit, gas en brandstof voor auto’s vertaalt in kilowattuur, hebben we per huishouden gemiddeld 41.000 kilowattuur per jaar nodig. Dat gaan we niet redden met zon alleen of door besparing.” Hij zegt blij te zijn de LochemEnergie is benaderd door Pure Energie. Ook dat bedrijf moet het nogal ontgelden in uitlatingen van de tegenstanders. “Lochem had een slechtere initiatiefnemer kunnen treffen. Pure Energie staat 55 procent af aan lokaal eigendom. Dat zijn ze niet verplicht, maar ze doen het wel”, aldus Duindam.

Geerlink voegt toe: “De mensen die beweren dat bij het Windpark Papenslagweg straks sprake is van een miljoenenopbrengst nodig ik van harte uit om dat eens te komen voorrekenen. Hoe dan ook, wij hebben geen commercieel belang maar streven naar terugdringing van onze verslaving aan fossiele brandstof.” Hij zegt verder: “Het lijkt tegenwoordig wel of het algemeen belang niet meer telt. Alle aandacht gaat uit naar tegenstanders, die heel veel aandacht vragen en krijgen.” Dat LochemEnergie wordt zwartgemaakt vindt hij vervelend en onterecht, maar hij snapt het ook wel. “Ik heb vroeger ook wel eens tegen dingen geprotesteerd. Je grijpt dan alles aan dat in je straatje past.”

Wereldkundig
Over de timing van het naar buiten brengen van het plan zegt Duindam: “Dat kun je bijna nooit doen zonder kritiek te krijgen. Er gingen steeds meer geruchten rond. Dan is het wel zo eerlijk om het voornemen wereldkundig te maken. Dat deden we vlak voor de eerste openbare informatieavond. We kunnen veel vragen nog niet beantwoorden omdat het allemaal nog in een pril stadium verkeert. Maar nu weten mensen in de omgeving tenminste wat hen mogelijk te wachten staat. Zeker als ze zelf plannen hebben en daarvoor vergunningen willen aanvragen.”

Enkele omwonenden voelden zich overvallen toen een delegatie van Pure Energie, de grondeigenaren en LochemEnergie in de omgeving van de Papenslagweg en Stokkumerbroekweg aan de deur kwam om hen persoonlijk te informeren. Volgens Duindam was dat een minderheid. “We deden het op die manier, ook omdat de grondeigenaren die persoonlijke aanpak het prettigst vonden. We werden soms met koffie ontvangen. Sommigen wilden niet in gesprek en dat mag natuurlijk. Bij hen is schriftelijke informatie achtergelaten. Hadden we dit niet gedaan, dan had men zich overvallen gevoeld door de informatieavond die kort daarop door is werd georganiseerd.”

Geen verrassing
De locatie zou voor bewoners van het gebied niet echt als een verrassing moeten komen, zo vinden Duindam en Geerlink. “In het kader van de Regionale Energie Strategie (RES) van de Regio Stedendriehoek zijn alle mogelijk locaties onderzocht. Dat zijn er binnen de gemeente Lochem niet zo veel maar het gebied rond de Papenslagweg kwam toen al in beeld. Dat is al ruim 2 jaar bekend.” De energiewerkgroep van de Belangenvereniging Exel en Omstreken (BEO) sloeg daar overigens destijds al op aan en waarschuwde voor wat het gebied mogelijk te wachten stond.

De beide heren van LochemEnergie vinden dat de kritiek van tegenstanders soms erg ver gaat maar zeggen ook wel begrip te kunnen opbrengen voor de omwonenden. Ook dat ze alles wat in hun voordeel spreekt uit de kast halen. “Het is niet niks. Windturbines hebben flinke impact op de omgeving. Dat begint met het uitzicht. Daar kun je niks aan doen. Het is deels een mindset hoe je daar mee omgaat. De overheid verplicht ons alle relevante aspecten te onderbouwen met onderzoeken, en dat zullen we ook zeker doen. Dat is deels lastig vanwege mogelijk laagfrequent geluid waar mensen verschillend op reageren. Zaken als slagschaduw, gevaar voor vogels en de knipperlichten op de turbines zijn tegenwoordig grotendeels via technische oplossingen te ondervangen.”

Flinke stap
Vooralsnog is sprake van 2 tot 3 turbines aan de Papenslagweg. Daarmee zouden Lochem en de regio een flinke stap kunnen zetten richting doelstelling van de RES. “Via zon en energiebesparing vervangen we nu ongeveer 10 procent van het fossiele brandstofgebruik. Met 3 turbines voegen we daar in één klap 50 procent aan toe. Met twee windmolens is dat 30 procent extra.” Die vlucht naar voren past bij de doelstelling van de coöperatie. “Als er geen windturbines komen, maar een vergelijkbare oplossing wordt gezocht in zonneparken, is dan daarvoor z’n 270 hectare nodig en dan mis je de juist energiemix.”

De verhouding tussen LochemEnergie en de gemeente is momenteel nogal dubbel. Het college van B&W en een meerderheid van de gemeenteraad zeggen steeds weer: “Wachten op landelijke normen.” LochemEnergie voert aan de andere kant voor de gemeente een aantal belangrijke programma’s uit op het gebied van energiearmoede en verduurzaming. “We zijn constant in gesprek en dat moet ook zo blijven”, vindt Duindam. Qua windenergie lijkt Lochem de regie niet te pakken. “Een gebiedsgerichte aanpak zou ideaal zijn”, zo vind hij. De provincie is het bevoegd gezag bij grote windprojecten, maar LochemEnergie kan zich niet voorstellen dat de provincie over de gemeente heen walst.

Landelijke normen
Geerlink waarschuwt zowel de politiek als de omwonenden voor al te hoge verwachtingen van de landelijke normen. “De Raad van State bestreed in de uitspraak niet de geldende normen zelf maar de wijze waarop deze tot stand zijn gekomen. Er moet meer onderzoek worden gedaan naar effecten op milieu en de gezondheid van mensen. Dat is heel goed maar dat is niet hetzelfde als een vanzelfsprekende aanscherping van de normen.” Het blijft overigens de verwachting dat de landelijke regels eerder komen dat de vergunningaanvraag voor de Papenslagweg.

Het is de vraag hoe LochemEnergie en omwonenden op een meer constructieve manier met elkaar in gesprek komen. “Onze deur, en die van de andere initiatiefnemers, staat altijd open”, zegt Bob Duindam. En binnenkort komt er hopelijk een adviesraad rond het project. “Dat wordt echt geen orgaan voor louter voorstanders. Ook mensen die kritisch tegenover het plan staan zijn welkom. Alleen als ze geen ander doel hebben dan op rem te staan kan het lastig worden”, aldus Hans Geerlink.