Manja Bedner en dochter Julia spelen ook moeder en dochter in het stuk, waarin het verleden en het heden als draden door elkaar lopen. Foto: Ageeth Hummeling

Manja Bedner en dochter Julia spelen ook moeder en dochter in het stuk, waarin het verleden en het heden als draden door elkaar lopen. Foto: Ageeth Hummeling

De Heks van Almen op tournee

Cultuur

Zes voorstellingen in Bredevoort en Almen

Door Sander Grootendorst

BREDEVOORT/ALMEN - Het is 450 jaar geleden dat de Geuzen de Spanjaarden aanvielen in Den Briel en door nog tal van andere gebeurtenissen in 1572 zien historici dat jaar als het ‘geboortejaar’ van Nederland. Het wordt anno 2022 uitgebreid gevierd. Manja Bedner gaat een eeuw verder terug: in 1472 had op het kerkplein in Almen de eerste heksenverbranding plaats in wat nu Nederland is. Met de voorstelling De Heks van Almen trekt Theatermakers Achterhoek het land in.

De première was twee jaar geleden, in Almen zelf, Bedners woonplaats. Zij speelt de heks Aleyda, haar dochter Julia speelt haar dochter Greetje: een ontroerend gegeven op zich. De subtiele, maar onmiskenbare link die in het stuk wordt gelegd met het heden – in het bijzonder de ontwikkelingen rond #metoo – geven De Heks van Almen bovendien een tijdloze gelaagdheid. 

Vorig jaar verscheen de tekst in boekvorm, maar de actualiteit schrijdt voort en theatermaakster Bedner heeft opnieuw aanpassingen aangebracht, die per voorstelling kunnen verschillen. Nu de heks en haar dochter op reis gaan, wordt ook couleur locale toegevoegd. “We spelen in dorpen en steden waar ook heksenverbrandingen zijn geweest. De plaatselijke geschiedenis betrekken we bij de voorstelling.” 

‘Eerherstel voor alle vrouwen - en mannen - die als heks zijn beschouwd en vermoord’

Zo wordt in Bredevoort verwezen naar het jaar 1610, toen – met als aanstichter priester Berndt uit Lichtenvoorde – tien ‘heksen’ tot de brandstapel werden veroordeeld.

“De voorstelling is zowel in Bredevoort als Oudewater opgenomen in het programma van ‘de geboorte van Nederland’, mede omdat de kernwaarden vrijheid, verdraagzaamheid, verscheidenheid en verbondenheid ook van toepassing zijn op de voorstelling. De heksenverbrandingen hebben grote invloed gehad op de ontwikkeling van onze maatschappij en de positie van vrouwen daarin. Theatermakers Achterhoek zoekt naar het licht in dit gruwelijke verhaal door verleden en heden te mengen.”

De oorspronkelijke aanleiding voor het stuk waren een paar raadselachtige regels waar Bedner op stuitte bij het lezen van De hoofdige boer, het bekende gedicht van van A.C.W. Staring, dat begint met: “Elk weet waar ‘t Almensch Kerkje staat”. Niet ‘elk wist’ dat naast de kerk een dienstmaagd van de pastoor was verbrand.

De Almense Elsje August de Meijer, die in de oude pastorie woont, ging op onderzoek uit en schreef een essay. Ze wilde Aleyda ‘eerherstel’ bieden en dat is, na 550 jaar, ook het oogmerk van Manja Bedner. “Niet alleen eerherstel voor Aleyda, maar voor alle vrouwen - en overigens ook mannen -, die als heks werden beschouwd en vermoord. En voor iedereen, door de eeuwen heen tot in de tegenwoordige tijd, die slachtoffer was of is van ongelijke machtsverhoudingen.”

Data Almen: 3, 4, 5 en 9, 10 en 11 juni.
Data Bredevoort: 1, 2, 3 en 8, 9, 10 juli.

 theatermakersachterhoek.nl

Advertenties doorgeplaatst vanuit de krant