Opnieuw 7 Stolpersteine gelegd in Lochem

LOCHEM - De Stichting Stolpersteine Lochem heeft op woensdag 22 maart opnieuw 7 Stolpersteine gelegd, ter nagedachtenis aan Joodse inwoners die in de oorlog zijn omgekomen. Dit keer werden de stenen gelegd op vier plekken in de Kastanjelaan, Paul Krugerstraat, Oosterwal en Molenstraat.

Het ging dit keer om leden van de familie Wijler. Er was veel belangstelling voor de plechtigheden en er waren familieleden en nazaten overgekomen uit de Verenigde Staten en Israël. Het werd tegelijk een soort van familiereünie. Nazaat Elisabeth Shapiro-Vomberg wist veel te vertellen over de familiegeschiedenis. Ze woont al jaren in de Verenigde Staten maar beheerst het Nederlands nog goed.

Adressen
Bij de plechtigheid bij het statige pand op de hoek van Kastanjelaan en Graaf Ottoweg werden twee struikelstenen gelegd voor Salomon Wijler en Paulina Wijler-Vomberg. Een volgende steen werd gelegd om de hoek, voor Paul Krugerstraat 3 en 4. Deze is ter nagedachtenis aan Samuel Wijler. Voor het pand Oosterwal 19 herinneren twee stenen aan Mientje Wijler-Van Essen en Henriëtte Meijer-Wijler. En aan de Molenstraat is dit het geval bij huisnummer 3, waar Abraham Israel Wijler en Leida Wijler-Leverpoll worden herdacht. Bij elke plechtigheid droeg chazzan (voorganger) Bert Oude Engberink een psalm voor, werd een roos gelegd en een minuut stilte in acht genomen.

Burgemeester Sebastiaan van ‘t Erve stond nog even stil bij het antisemitische incident dat zich in december voordeed in de Walderstraat. Bij een pand waar inmiddels ook stolpersteine zijn gelegd, werd toen de deur ingetrapt en het woord ‘Jood’ en een Davidster in de muur gekrast. “Het is pijnlijk dat dit uitgerekend in deze gemeente gebeurde. We weten wat hier in de oorlog is gebeurd”, aldus Van ‘t Erve.

Zwart hoofdstuk
Hij memoreerde aan een onderzoek dat de gemeente liet houden naar Joods vastgoed. “Toen bleek dat dit hoofdstuk voor Lochem nog zwarter was dan we al dachten. We hebben hierop gereageerd door de traditie, dat leerling van de groepen 7 en 8 naar de Synagoge gaan en daarna ook naar Kamp Wersterbork, blijvend te financieren.”

De gemeente heeft ook de Stichting Stolpersteine Lochem van financiële armslag te voorzien. Voorzitter Pieter Arts liet weten dat er nog vele adressen volgen.

Salomon Wijler (51) en Pauline Wijler-Vomberg (50) woonden aan de Kastanjelaan 1. Pauline vond de dood op 14 mei 1943 in Sobibor. Salomon stierf op 30 november van dat jaar in Dorohusk, dat eveneens in Polen ligt. De drie kinderen van het stel overleefden de oorlog.

De achtergronden van de herdachte personen verschijnen op www.stolpersteinelochem.nl.