Afbeelding

IJstijd

Opinie

Met een klant praat ik over boeken en schaatsen. Niet in de winkel, maar al zwierend en zwevend over de Oude IJssel. Hier en daar een fikse scheur, dat deert onze pret niet. ‘Er is niet zoveel,’ zeg ik. ‘In de literatuur. Bijna alle boeken waarin schaatsen voorkomt, gáán over schaatsen. Non-fictie dus.’ ‘Zou kunnen,’ beaamt hij. ‘Maar er bestaan zeker schaatsscènes in romans en gedichten. Ik denk hele mooie.’

We vertoeven in zo’n scène, in het hier en nu. De baan die op de Oude IJssel is vrijgemaakt om te schaatsen strekt verder dan ooit. We gaan door een sloot, manoeuvreren tussen de rietkragen. Zien een reiger, komen een groep ganzen tegen. Vurrukkulluk, op z’n Camperts.

Per Petterson komt bovendrijven. Een Noorse schrijver. Twee wegen, een donker boek. Een passage waarin twee vrienden samen schaatsen en het ijs barst. De een duwt de ander achteruit om zelf snel, droog en ongeschonden de oever op te komen. Best logisch dat deze scène uit een geheugenlaatje tevoorschijn komt. Toen we zojuist het ijs opgingen, was het kantje boord aan de oever. Een wak.

De duw van het romanpersonage van Petterson mondt uit in een schuldgevoel. Hij blijft er zijn leven lang last van hebben. De klant en ik praten nog wat over het zingen van de ijsvlakte, verraderlijke scheuren en de schoonheid van de stilte.

Later vraag ik vriend en collega Sander Grootendorst of hij schaatscitaten kent. En ja hoor:

‘You skate, of course, Winkle?’ said Wardle.

‘Ye-yes; oh, yes,’ replied Mr. Winkle. ‘I – I – am RATHER out of practice.’
‘Oh, DO skate, Mr. Winkle,’ said Arabella. ‘I like to see it so much.’

Charles Dickens, uit: The Pickwick Papers

En de laatste regel uit De stilte van de wereld vóór Bachvan Lars Gustafsson: ‘Schaatsstilte van de wereld voor Bach.’

Lars Gustafsson is een Zweeds schrijver en dichter, onder meer vertaald door Bernlef. Niet vreemd dat de helft van de hier geciteerden Scandinaviërs betreft. Het vriest bij hen vaker.

Tot slot, voor de beeldgevoeligen onder ons, een schaatstaalfilmpje. In digi-taal: op YouTube (mijn zoon zei vroeger: ‘jouw tube’) ‘IJstijd’ intikken & de naam van bovengetekende. Derde of vierde filmpje. Voor het geluid van krassende ijzers en meer.

Advertenties doorgeplaatst vanuit de krant