StOK: Lochems leenmuseum in wording

Bonte verzameling van 25.000 oude kinder- en jeugdboeken 

LOCHEM - In de kelders van het Stadshuus in Lochem ontsluiten enthousiaste vrijwilligers een bonte verzameling van 25.000 oude kinder- en jeugdboeken. De jeugd van toen en vandaag kan hier naar hartenlust grasduinen in het literaire erfgoed. Er zijn klassiekers zoals Schoolidyllen, De scheepsjongens van Bontekoe en Dik Trom te vinden. In simpele vergeelde of juist rijk geïllustreerde uitgaven. Maar ook een mooie reeks van in Gelderland spelende verhalen en boeken zoals De Schuilplaats van Johanna Reiss of Pim Pandoer, de schrik van de Imbosch van Carel Beke. 

De StOK-collectie is na wat omzwervingen vanuit Winsum via Zutphen en Deventer in Lochem verzeild geraakt. In de Zutphense tijd vanaf 2005 waren onder anderen Pien Pon (van Museum Staal in Almen), jeugdboekenschrijver Jan Terlouw en andere bekende Gelderlanders betrokken bij StOK. 

“Bezoekers van de collectie van Stichting ’t Oude Kinderboek (StOK) kunnen soms hun geluk niet op”, zegt penningmeester Ab van Beek. “Een dierbaar boek, waarvan je als kind hebt genoten, blijft je je leven lang bij. Natuurlijk geldt dit vooral voor de oudere generatie lezers. Uit de tijd dat leesvermaak nog niet concurreerde met nieuwe media. Toen ouders hun kinderen nog waarschuwden voor slechte ogen van het vele lezen.” Maar voor de jongste generaties valt er bij StOK ook veel te genieten. Zoals boeken die altijd actueel blijven: de jeugdklassiekers. Van Pietje Bell tot Alleen op de wereld en Alice in Wonderland. Je hoeft er niet eens voor naar het Stadshuus, want via internet kan er bij elke openbare bibliotheek in de StOK collectie gezocht worden en geleend. 

StOK is een kinder- en jeugdboekenleenmuseum in wording. Na het succes van de zomerexpositie in 2019 over het thema ‘Kinderspelen in kinderboeken’ heeft de coronacrisis StOK in 2020 en 2021 lamgelegd, zoals de meeste andere culturele instellingen in Nederland. “Maar”,’ zegt Ab van Beek, “nu de coronamaatregelen het toelaten is er weer ruimte voor de voorbereiding van een nieuwe thematische expositie, straks te openen door Jan Terlouw, lid van de Commissie van Advies & Aanbeveling van StOK.” Ondertussen start in de nabije toekomst een programma van lezingen, vertellingen, debat en filmvertoningen rond het oude kinderboek. Geen ingewikkelde verhalen, maar levendige bijeenkomsten over tal van thema’s en allerlei bekende boeken. 

Jeugdboeken bieden niet alleen amusement, ze informeren ook en vormen ons. Een deel van de boeken uit de StOK-collectie kan nu discutabel overkomen. Uitdrukkingen of illustraties die toen grappig gevonden werden, maar nu als beledigend of aanstootgevend worden gevonden, zoals Het Grote Negerboek, met politiek incorrecte teksten en bizarre illustraties. StOK bewaart ook zulke kinder- en jeugdboeken als spiegel van de maatschappelijke ontwikkeling. Dat is per definitie de taak van een museum: maatschappelijke trends zichtbaar maken. Mensen aan het denken zetten. 

Over de collectie van 25.000 titels, opgebouwd uit schenkingen, valt veel te zeggen. Naast tal van populaire titels zoals Tijl Uilenspiegel, Pinokkio, Heidi, Wipneus en Pim, Peerke, Winnetou en Joop ter Heul, herbergt StOK een groot aantal minder bekende boeken van schrijvers, die desalniettemin voor de Nederlandse cultuurgeschiedenis van belang zijn. “Om die reden”, zegt bestuurslid en vrijwilligerscoördinator Gerrie Halsema: “is het vrijwilligerswerk bij StOK juist zo leuk, boeiend en dankbaar. Het is bovendien pionieren omdat de geschiedenis van kinder- en jeugdliteratuur nog weinig status heeft in het culturele landschap. Daar werken we aan en daarom hebben we allerlei vrijwilligers nodig, voor de verwerking van schenkingen, de administratie, exposities en fondsenwerving. En nieuwe bestuursleden, onder wie een voorzitter, om alles in goede banen te leiden.”

“Naast vrijwilligers heeft StOK behoefte aan geld om de museale ambitie waar te maken”, zegt penningmeester Ab van Beek. “We willen graag hier in het Stadshuus blijven, omdat we ons in Lochem thuis voelen. We denken bovendien dat de StOK een goede aanvulling is voor een dagbesteding bij slecht weer. Kleine musea met een leestafel blijken in een grote behoefte te voorzien. Daar ligt ons streven en we hopen dus op nieuwe vrienden en donateurs.” 

Wie meer wil weten over StOK kan terecht op de website www.stichtingtoudekinderboek.nl. Interesse in vrijwilligerswerk? Aanmelden kan via info@stichtingtoudekinderboek.nl. Donaties zijn welkom op banknummer NL18 RABO 0140 7488 65 t.n.v. Stichting ‘t Oude Kinderboek.

www.stichtingtoudekinderboek.nl