Eerste Wereldoorlog in Lochem
De Grote Oorlog, zoals ze WO I in België nog steeds noemen, was een spannende tijd voor Lochem. We waren neutraal. Maar als je dan toch geld wilde verdienen, moest je langs of over de rand van de wet lopen.
Stiekem leer uit Lochem naar Duitsland exporteren, blokkades van Engeland omzeilen, tot er gewoon niet voldoende grondstoffen meer waren om te produceren. Voedselschaarste zorgde, ook in Nederland, voor het opeten van de veestapel en het omploegen van grasland om er bouwland van te maken.
Minder koeien, minder huiden, minder voedsel.
Dan zijn er altijd lieden die daarvan weten te profiteren. Ze deden honden en kattenvlees in de worst. Het kon daarom niet uitblijven: ‘eenheidsworst’, in 1918, ook in Lochem met 65% ‘echt’ vlees, aangevuld met kruiden, suiker en zout. Een speciale commissie zag erop toe dat de worsten deugdelijk en onvervalst waren. De prijs werd vastgesteld op 50 cent.
Lochemse bedrijven kregen zelfs te maken met een mogelijke poging tot spionage. In november 1915 waarschuwde de territoriaal bevelhebber van Overijssel ook de Lochemse bedrijven dat er: ‘een buitenlandse firma actief is om voor de directies van de grote fabrieken (zoals Naeff), een offerte te maken voor het maken van reclameplaten, waarop een reproductie hunner fabriek met omgeving in perspectief is afgebeeld'. De bevelhebber twijfelde of dat nut voor de bedrijven zou hebben, het zou wel eens van meer nut voor een buitenlandse mogendheid kunnen zijn. Zijn advies: ‘onttrek u aan deze publiciteit en beschouw dit schrijven als vertrouwelijk'.
De komst van Belgische vluchtelingen was weer een ander hoofdstuk in die oorlog. Wel een miljoen Belgen vluchtten naar het neutrale Nederland, ook ruim 200 naar Lochem. Onder deze ‘nieuwe’ Lochemers bevond zich een belangrijke vertegenwoordiger van de Oost-Europese theaterwereld, Jacob Spiwakowsky. Hij en zijn familie vonden onderdak bij enkele Lochemse gezinnen, Cees Derlage heeft ons daarover verteld. Maar na een paar dagen gingen veel vluchtelingen uit Antwerpen alweer terug, omdat de Duitsers Antwerpen weer tot veilige haven hadden verklaard.