Archieffoto van een windmolen. Foto: Liesbeth Spaansen
BEO: ‘Doe eerst meer onderzoek naar effecten windturbines’
Exelse belangen- vereniging vreest gezondheids- schade
Door Gerwin Nijkamp
EXEL – Als ratio en emotie gescheiden moeten worden bij het ontwikkelen van de Regionale Energie Strategie (RES), dan moet de angst voor gezondheidsschade door windturbines niet in de hoek van emotie worden geplaatst. Dat vinden Sonja Hottenhuis en Cornelie van Gendt van belangenvereniging BEO uit Exel. De critici vinden dat de krappe normen die Nederland hanteert ten opzichte van andere Europese landen en de onduidelijke effecten van grote windmolens op de gezondheid wel degelijk gegronde redenen tot zorg. Doe eerst goed onderzoek voor je tot actie overgaat, is hun oproep.
Zij en ook andere inwoners van het gebied waar deze turbines mogelijk komen te staan, reageren daarmee op het interview met Thijs de la Court in de Berkelbode van woensdag 7 april. De la Court, adviseur bij het Klimaatverbond, oud-wethouder van de gemeente Lochem en inwoner van Exel, liet in deze krant weten dat de mogelijke komst van windmolens geen reden zou moeten zijn om ’s nachts wakker te liggen. “Mensen maken elkaar bang. De dilemma’s zijn logisch maar velen gaan dan op zoek naar welgevallige antwoorden op hun vragen. Van informatie over het tegendeel willen ze dan vaak niets meer weten”, zo liet hij weten. Wel tekende hij daarbij aan dat sommige effecten van windmolens nog niet bekend zijn.
‘Draai bewijslast om’
Dat is volgens Cornelie van Gendt precies waarom meer terughoudendheid gepast zou zijn. Zij is naast buurtbewoner en lid van de stuurgroep Energie bij BEO ook werkzaam als klinisch psycholoog. Zij hield jaren een praktijk in Alphen aan de Rijn en heeft ervaring met cliënten uit de omgeving van Schiphol die psychische en lichamelijke klachten ondervinden door een andere bron van geluidsoverlast: vliegtuigen.
Op dit moment is de boodschap vanuit onder andere het RIVM dat er inderdaad geluidshinder door windturbines wordt ervaren, maar dat directe gezondheidsschade niet bewezen is. Tegelijkertijd kunnen gezondheidsklachten ook niet worden uitgesloten. Volgens Van Gendt en ook andere artsen, zou het van behoorlijk bestuur getuigen als de bewijslast wordt omgekeerd. Met andere woorden: plaats pas windturbines als schade aan de gezondheid voldoende is onderzocht in plaats van burgers die deze klachten ondervinden laten bewijzen dat dit wel echt het geval is.
Onderzoek naar risico’s
Omdat dit in haar ogen te weinig gebeurt, verzamelt ze zelf onderzoeken die naar de gezondheidsrisico’s zijn gedaan. Ze staat daarbij in contact met artsen vanuit meerdere disciplines. Hun conclusie: er is simpelweg nog onvoldoende bekend, maar wel reden tot zorg. “Er zijn nationaal en internationaal wel degelijk onderzoeken die erop wijzen dat blootstelling aan geluid van windmolens, zowel hoorbaar als infrasoon geluid, ernstige gezondheidsschade kan veroorzaken”, vertelt Van Gendt. “Zo is in Deense studies wel een verhoogd risico op hart- en vaatziekten, slapeloosheid, depressie en toename gebruik van antidepressiva en slaapmedicatie aangetoond.”
Geluidsnormen
Van Gendt wijst erop dat deze onderzoeken zijn gedaan naar windmolens met een maximale tiphoogte (hoogste punt van het rotorblad) tot 150 meter. Om aan de ‘wind-doelstelling’ van Lochem te voldoen zijn echter grotere turbines voorzien, mogelijk met een tiphoogte tot 250 meter. “Daar is nog minder onderzoek naar gedaan.” Momenteel loopt er een onderzoek van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) naar het geluid van windmolens. Klinisch fysicus en audioloog Jan de Laat leidt dat onderzoek. Hoewel het rapport nog niet openbaar is, heeft hij recent wel aan onder andere de NOS laten weten dat hij het verstandig acht de geluidsnorm bij te stellen. Op dit moment is dat 48 decibel (db) Lden, gemeten vanaf de gevel van een woning. Lden staat voor Level day, evening, night, ofwel het tijdgewogen jaargemiddelde geluidniveau in de dag, de avond en de nachtperiode. Ook is er een afzonderlijke norm voor de nacht: Lnight. Dit jaargemiddelde geluidniveau in de nachtperiode mag niet boven de 41 db uitkomen. De Laat pleit ervoor om die laatste norm bij te stellen naar 35 db.
Volgens Van Gendt hanteert Nederland in vergelijking met andere landen in Europa een krappe norm. De praktijk van de geluidsnorm leert dat in Nederland windmolens op vierhonderd meter van woningen mogen staan. “Terwijl Duitsland en Denemarken tien keer de tiphoogte van de windmolens hanteert. Hierdoor is de bouw van windparken in Duitsland al stilgelegd.”