Van kerk naar kerken
Pater Luimans had min of meer in z’n eentje het geloof in de Gudulakerk van katholiek omgezet naar gereformeerd. Geen beeldenstorm in de 16de eeuw, maar een gedirigeerde verandering door te zeggen: ‘ik heb nu (in 1580) lang genoeg ‘Paaps’ gepredikt, ik ga nu ‘Geus’ prediken’. Luimans had vooraf wel de heilige voorwerpen naar een klooster in Münster gebracht. Was hier van enige berekening sprake?
Misschien ging het bij pater Luimans net als bij veel Lochemers: een min of meer logische omwenteling, zonder dat sprake was van echte godsdienstvrijheid. Die kwam er pas met de nieuwe Grondwet van 1848. Ruimte toen dus voor nieuwe kerkgenootschappen en afsplitsingen. Sinds 1816 bestond, als landelijke instelling door koning Willem I, de Nederlands Hervormde kerk met vaak dominees die een rechtzinnige leer aanhingen. Zo ook in Lochem.
Toen de 'moderne' - lees vrijzinnige – ds. Wansleven in 1877 overleed en de zeer strenge en strijdbare ds. Steenbeek werd beroepen, namen 96 vrijzinnigen het besluit om uit de Nederlands Hervormde kerk te treden en een eigen kerk in Lochem op te richten, de Remonstrantse Broederschap.
Het Gereformeerde Kerkgenootschap kwam, net als de Broederschap, voort uit de N.H. kerk. In 1893 waren een magere 33 leden afgescheiden van de N.H. kerk, maar rond 1900 nam het aantal leden zo toe dat ze haar eigen kerkgebouw kon neerzetten, aan de Graaf Ottoweg/Paul Krugerstraat, nu bekend als het ‘Witte Kerkje’.
Ondertussen was in 1853 de bisschoppelijk hiërarchie in de Achterhoek hersteld, waarna het aantal Lochemse katholieken groeide tot ongeveer 80. Reden voor een eigen kerkgebouw. Niet in het minst omdat de pastoor, pater Pietersen, die vanuit klooster Kranenburg de mis in Lochem verzorgende, zich in Lochem zeer geliefd maakte door te werken aan een goede verstandhouding tussen alle gezindten. De Rooms-Katholieke Josepha barones van Dorth tot Medler besloot wellicht daarom vlak voor haar dood in 1886 tot een schenking voor een eigen kerkgebouw. Het werd gebouwd aan de Kastanjelaan. Sinds 1958 staat hier de nieuwe St Joseph kerk.
Behalve kerken kent Lochem natuurlijk ook andere gebedshuizen of bezinningscentra. Vanouds was er een joodse synagoge aan de Westerwal, in 1865 vervangen door het huidige gebouw, dat sinds WO II weliswaar zijn oorspronkelijke functie niet meer heeft vervuld, maar wel de geschiedenis van de Joodse medeburgers in de gemeente Lochem levend houdt. Aan de Noorderwal vinden we het bezinningscentrum van het Apostolisch Genootschap en aan de Hoeflingweg de Koninkrijkszaal van de Jehovah's Getuigen. Bovendien heeft Lochem twee moskeeën: de Selimiye moskee aan de Mauritsweg (met een Turkse achtergrond) en de Tawba moskee aan de Walsteeg (met een Marokkaanse achtergrond).