Joan Derk van der Capellen
De tweede helft van de achttiende eeuw was wereldwijd een periode van omwentelingen. Amerikanen vochten zich onafhankelijk van de Engelsen, Frankrijk bevond zich aan de vooravond van de grote revolutie. In de schaduw daarvan speelde zich in Nederland politieke strijd af tussen 'prinsgezinden' en 'patriotten'. De prinsgezinden steunden stadhouder prins Willem V van Oranje en de status quo, de patriotten wilden het Volk aan de macht.
In de nacht van 25 op 26 september 1781 verscheen in alle grote steden van de Republiek een anoniem pamflet 'Volk van Nederland'. Dat was een oproep om een einde te maken aan de eeuwenlange overheersing door foute stadhouders en zelfgenoegzame regenten. Het volk zelf moest bijeen komen en betrouwbare figuren benoemen in raden en staten. Een democratische revolutie zou je het kunnen noemen. Dat is waar de schrijver op uit was. Het pamflet werd de geloofsbelijdenis van de patriotten. Het schetste de corrupte prinsgezinde regenten als “fortuinzoekers”.
De schrijver van het pamflet was Joan Derk van der Capellen tot den Pol, wiens familie stamde van het landgoed De Boedelhof in Eefde. Zelf was hij lid van de Staten van Overijssel. Dat hij de schrijver van het pamflet 'Volk van Nederland' was, is overigens wel een eeuw lang onbekend gebleven.
Joan Derk werd een voorman van de patriotten, maar stierf al in 1784 en werd bijgezet in een praalgraf aan de rand van de Gorsselse heide, min of meer weer terug op zijn familiegrond. Te veel eer voor een opruier, vonden prinsgezinden en bliezen in 1788 het gehele grafmonument op. Zonder de stoffelijke resten, want die waren na een eerdere vernieling teruggeplaatst in het familiegraf in de kerk van Gorssel.
Joan Derk werd als voorman van de patriotten in Oost-Nederland opgevolgd door zijn neef Robert Jasper van der Capellen tot den Marsch. Hij was op de Boedelhof geboren, dus een echte inwoner van wat nu de gemeente Lochem is. Net als veel andere patriotten vluchtte hij in 1787 met zijn gezin naar de Oostenrijkse Nederlanden en vandaar naar Frankrijk. Het Hof van Gelderland veroordeelde hem bij verstek ter dood. Tegen geen enkele andere patriot is zo'n zwaar vonnis uitgesproken. Binnen de familie van der Capellen waren Joan Derk en Robert Jasper buitenbeentjes. De meeste familieleden waren juist prinsgezind; Robert jongste broer was zelfs kamerheer van Willem V.