Jeanne Oosting, Aquarium, een lino van voor 1959. Foto: PR

Jeanne Oosting, Aquarium, een lino van voor 1959. Foto: PR

S VELDEMA

Jolande Withuis over biografie Jeanne Bieruma Oosting

ZUTPHEN/ALMEN - Afgelopen zondagmiddag organiseerde Boekhandel Van Someren en Ten Bosch een middag rondom de verschijning van de biografie over de Achterhoekse kunstenares Jeanne Bieruma Oosting (1898-1994) geschreven door Jolande Withuis uit Zutphen. Withuis werd geïnterviewd door schrijfster en kunsthistorica Gerdien Verschoor, ook uit Zutphen. Verschoor is in het dagelijks leven directeur van Herinneringscentrum Kamp Westerbork. Het werd een geanimeerde middag, want Jolande Withuis toonde zich niet alleen een voortreffelijk biografe maar ook een rasverteller.

Kortgeleden verscheen bij Uitgeverij De Bezige Bij het vuistdikke boek 'Geen tijd verliezen. Jeanne Bieruma Oosting 1898-1994'. Het boek steeg de afgelopen week in de NRC Boeken Top 10 van plaats negen naar plaats vier. Withuis' boeken 'Juliana' (2016) en 'Raadselvader' (2018) waren al bestsellers. Ook nu is er weer volop aandacht voor haar nieuwe boek in de landelijke media. Op de vraag uit de zaal of Withuis ook leek op de vrouw wiens leven zij heeft beschreven antwoordde ze: "Dat zou ik zo niet weten, maar misschien dat ik over eenzelfde werklust beschik."

Drie jaar lang werkte ze onophoudelijk aan archiefonderzoek en aan het schrijven van haar nieuwe boek. Naast het raadplegen van talrijke archieven, die veel materiaal over het kunstenaarschap van Bieruma Oosting in hun collecties hebben, kreeg ze de beschikking over 21 archiefdozen vol met persoonlijke brieven en documenten, die zich nog in het bezit bevinden van de familie. Dat archief leverde een prachtig beeld op van de omgang en levenswijze in de wereld van de adel. Withuis is de familie erkentelijk dat zij de vrije hand kreeg in haar onderzoek en het schrijven van het boek. Dat geldt overigens ook voor haar uitgever, die zij prees voor het feit dat er zoveel illustraties opgenomen mochten worden, ook van het beeldend werk van Bieruma Oosting in kleur. 

In het vraaggesprek met Gerdien Verschoor werd duidelijk dat de biografie natuurlijk niet alleen handelt over de prestaties uit het kunstenaarsleven van Bieruma Oosting, maar dat het boek een voortreffelijk tijdsbeeld geeft over hoe moeilijk het leven van een jonge vrouw is die haar eigen weg wil gaan. Tegengewerkt door haar vader, die de macht had over het geld van de puissant rijke moeder. Bieruma Oosting die elke postzegel moest verantwoorden, terwijl haar broer en zus over royale toelagen beschikten.

Almen
Jeanne Bieruma Oosting is geboren in Leeuwarden. Het gezin verhuist in 1907 naar het kasteel De Cloese in Lochem, en in1915 gaat ze naar een kostschool in Bloemendaal. In 1954 keer ze terug in de Achthoek want dan koopt Bieruma Oosting het huis Het Elger in Almen. Als 56-jarige heeft ze dan ineens geld door het overlijden van haar moeder. Daarvoor huurt ze in Amsterdam woonruimte. Amsterdam zal ook altijd de stad zijn waar ze met regelmaat verblijft en werkt. Voor de oorlog verblijft ze lange tijd in Parijs en krijgt daar onder anderen les van de bekende graficus Stanley Hayter. Zondagmiddag vertelde Withuis dat ze het jammer vindt dat er nu zo weinig aandacht is voor het grafisch werk dat Oosting (ze signeert met J.O) in haar Parijse jaren heeft gemaakt: "Iedereen kent haar naoorlogse werk met bloemen, vogels, gespuis, dat veel verkocht is, maar er zou meer aandacht moeten komen voor het werk uit die Parijse jaren."

Misschien wordt Withuis op haar wenken bediend als er volgend jaar vanaf 9 april tegelijkertijd op vijf plekken tentoonstellingen worden georganiseerd ter gelegenheid van de verschijning van deze biografie. Onder de titel 'De zomer van Jeanne' zal er een grote verscheidenheid aan werk te zien zijn in Zutphen, Almen, Maassluis, Oranjewoud (Heerenveen) en Fochteloo. Oosting was schilder, prentenmaker en boekillustrator en beoefende velerlei technieken. Haar lijst met tentoonstellingen is lang. Ze was actief in kunstenaarsorganisaties als De Grafische en Arti Amsterdam. Ze ontwierp postzegels, won tal van prijzen. Tot haar dood in Almen in 1994 bleef ze werken aan haar oeuvre. Ze koos haar laatste rustplaats overigens ook in Almen op het kerkhof even buiten het dorp en niet voor een plek in het familiegraf.

Op de vraag uit de zaal wat het volgende project van Jolande Withuis zal zijn, antwoordde ze: "Ik kan nog helemaal niet aan een volgend project denken, ik zit nog zo vol van alles wat ik te weten ben gekomen en ontdekt heb, daar moet ik de mensen eerst nog veel over vertellen. Ik ben gaandeweg erg onder de indruk geraakt van hoe moedig deze vrouw zich zo'n belangrijke plaats in de Nederlandse kunstwereld heeft verworven ondanks de tegenwerking van haar familie." Er worden volgend jaar ook allerlei activiteiten rondom de tentoonstellingen georganiseerd en de musea willen dan natuurlijk ook graag van de talenten van Withuis gebruik maken. 

Omslag boek 'Geen tijd verliezen' Jeanne Bieruma Oosting (1898-1994) geschreven door Jolande Withuis. Foto: PR
Jeanne Oosting, Reptile, ets, z.j. Foto: PR