Anneke Koeleman (l) en Anne Kok onthulden in een volle Barchkerk het herdenkingsbord. Foto: Mark Koeleman Fotografie.

Anneke Koeleman (l) en Anne Kok onthulden in een volle Barchkerk het herdenkingsbord. Foto: Mark Koeleman Fotografie.

Indrukwekkende 4 mei herdenking in Barchem

Maatschappij

Onthulling van herdenkingsbord voor gesneuvelde Barchemers in de Tweede Wereldoorlog

Door Jan Hendriksen

BARCHEM – “Een vrolijk slot van een indrukwekkende en zware avond.” Met deze woorden besloot Henny Wildschut woensdagavond 4 mei de ceremonie in de Barchkerk waar onder meer de onthulling van het herdenkingsbord, waarop de acht Barchemse slachtoffers uit de Tweede Wereldoorlog een gezicht hebben gekregen en beschreven worden.

“Er is voor Anneke Koeleman, Anne Kok en Roel Bannink een lang intensief traject voorafgegaan voor de uiteindelijke realisatie van dit herdenkingsbord. Maar het is een kostbare herinnering en een eerbetoon aan deze gesneuvelde Barchemers geworden”, aldus Henny Wildschut nadat Anneke Koeleman en Anne Kok in een volle Barchkerk het herdenkingsbord hadden onthuld. Het bord krijgt een plek naast het oorlogsmonument bij de Barchkerk. Daarvoor hadden leerlingen van de Barchschole de levensloop van negen Barchemers beschreven (één staat niet op het monument vermeld), te weten:  Arnoud Cornelis van Dam, Martinus Jacob van Doorn, J.C.E. van Doorn – Vermeulen, Jan Kessler, Frits Johan Nijhof, Steven Hendrik Schutte, Willem Schutte, Michiel de Wit en Henk Reudink.

Voor de onthulling las Anneke Koeleman het krantenartikel uit de Gelderse - Overijsselse Courant van vrijdag 5 mei 1950 voor waarin was beschreven hoe op 4 mei 1950 de herdenkingszuil met daarop de acht namen destijds nabij de Barchemse kerk was onthuld (zie kader). Enkelen van de acht omgekomen Barchemers waren in de oorlog gevangen genomen door de Sicherheitsdienst, gemarteld en vermoord. Een ander op transport gezet zonder eten en drinken. Maar ook enkelen gesneuveld door explosieven, granaatscherven of een mijn. Enkele familieleden van de acht omgekomen Barchemers waren bij de ceremonie aanwezig zoals onder meer van de familie Van Dam, De Wit, Kessler, Schutte, Nijhof en Reudink.

Kranslegging
Voorafgaande aan de ceremonie was een groot aantal aanwezigen in een stille tocht langs de oorlogsgraven van het Gemenebest en langs de graven van gevallen dorpsgenoten op de algemene begraafplaats gelopen. Voor een ieder was er gelegenheid om bloemen bij de graven te leggen. Vervolgens verzamelde men zich bij de Barchkerk waar een kranslegging bij het herdenkingsmoment plaatsvond en Gert Tessemaker, voorzitter van Vereniging Contact, en raadslid Marja Eggink van de gemeente Lochem een toespraak hielden. De Last Post werd gespeeld door de leider van muziekvereniging Crescendo en vervolgens werd er twee minuten stilte in acht genomen. Aansluitend werd het Wilhelmus gezongen met medewerking van Crescendo. Tijdens de ceremonie in de Barchkerk zongen Manon Braakhekke en Esther Wiegerinck het lied ‘Morgen zal het vrede zijn’ van Marco Borsato, vertelde Leonie Bannink de geschiedenis van de verzetsbank die voor de Barchkerk staat en werden er enkele interviews vertoond met familieleden van de omgekomen Barchemers. Tevens werd een zeer actueel gedicht voorgedragen waarin de huidige oorlog tussen Rusland en Oekraïne centraal stond.

Informatie
De herdenkingsbijeenkomst is via www.kerkdienstgemist.nl terug te zien. De interviews met enkele familieleden van de omgekomen Barchemers staan vanaf volgende week op de website van Vereniging Contact Barchem: www.contact-barchem.nl.

Acht namen van gesneuvelde Barchemers die een gezicht kregen: 

– Mr. Arnoud Cornelis van Dam werd geboren in Rotterdam op 25 mei 1908 en is overleden in Epse op 5 april 1945.
– Martinus Jacob van Doorn werd geboren op 2 juni 1905 op Sumatra en is overleden in Ukkel België op 17 mei 1940.
– Johanna Cornelia Elisabeth van Doorn – Vermeulen werd geboren in Rotterdam op 12 juni 1890 en is overleden 17 mei 1940.
– Jan Kessler werd geboren in Oegstgeest op 3 december 1919 en is overleden in Barchem op 15 november 1944.
– Frits Johan Nijhof werd geboren op 18 februari 1919 in Nettelhorst en is overleden 16 mei 1945 in Exel.
– Steven Hendrik Schutte werd geboren op 3 november 1924 op boerderij Jolink aan de Winkelsdijk 1 te Barchem en is overleden op 27 april 1945.
– Willem Schutte (Menkveld) werd op 8 juni 1919 in Barchem geboren en is overleden op 16 juni 1940 in Voorburg.
– Michiel de Wit werd geboren op 15 februari 1921 te Hengelo (O) en is overleden op 27 februari 1945 in Mauthausen.
– Henk Reudink werd op 23 februari 1921 geboren in de directeurswoning van de Zuivelfabriek De Cloese in Zwiep en is overleden op 31 oktober 1947 in Nederlands Indië. Hij staat niet op het monument maar werd wel herdacht in de Barchkerk.

Oorlogs- herinneringsmonument te Barchem onthuld 
(bron: krantenartikel uit de Gelderse - Overijsselse Courant vrijdag 5 mei 1950)

Gisteravond werd in tegenwoordigheid van de nabestaanden van hen, die door de oorlogshandelingen uit het leven werden gerukt, het volledige gemeentebestuur en verschillende genodigden voor de kerk te Barchem, een oorlogs-herdenkingsmonument onthuld. Na tromgeroffel en het spelen van twee coupletten van het Wilhelmus werd het vlaggendoek, dat de namen op het monument bedekte weggenomen en herdacht de heer G. Langeler de oorlogsslachtoffers: Mr. A.C. van Dam: M.J. van Doorn: J.C.E. van Doorn - Vermeulen: J.H. Kessler: F.J. Nijhof: S.H. Schutte: W. Schutte en M. de Wit. Na een dankwoord aan de gevers, de kerkenraad en de beeldhouwer Starreveld werd het monument overgedragen aan de gemeente Laren. Burgemeester Loopuyt aanvaardde het monument namens de gemeente en gaf de verzekering dat deze alles zou doen om het voor het nageslacht te bewaren. Spreker wees er op dat het lang heeft moeten duren eer dit monument geplaatst kon worden. Erger is dat de achter ons liggende oorlog niet de vrede en eensgezindheid bracht waarvoor is gestreden. Nog zien we de samenleving bedreigd. Juist daardoor voelen velen behoefte aan een monument voor hen die de bevrijding niet hebben mogen aanschouwen, maar wier plichtsbetrachting en offerwaardigheid ons tot voorbeeld strekken. In dit verhaal mag niet onuitgesproken blijven dat een aantal, onzer beste jonge mannen is gevallen in de tropen, trachtend aldaar vrede en orde te brengen. Dit monument mag niet slechts zijn een eerbetoon van de offers van een afgesloten tijdperk, maar ook een dagelijkse herinnering aan het groot aantal offers dat wordt geëist, wanneer het gaat om kostbare goederen als recht en vrijheid. Het gemeentebestuur neemt van harte de zorg voor dit monument op zich, maar ik moge u allen uitnodigen om dit monument in uw hart te willen sluiten en voor dezelfde instandhouding op de bres te willen staan. Geen der gevallenen, wier nagedachtenis wij hier willen eren, heeft een gewapend conflict gewenst. Allen hebben het hoogste goed, onze geestelijke vrijheid een verdediging met de verafschuwde wapens waard gekeurd, toen overleg met de tegenstander niet langer mogelijk bleek.“ Weest overtuigd van mijn medeleven met u en de uwen en van mijn dankbaarheid voor alles wat de slachtoffers voor onze gemeente en ons vaderland hebben gedaan”, aldus besloot Mr. Loopuyt de korte maar treffende plechtigheid.

Een volle Barchkerk tijdens de herdenking. Foto: Mark Koeleman
Kranslegging bij het monument bij de Barchkerk. Foto: Mark Koeleman
Foto: Mark Koeleman
Stille tocht langs de oorlogsgraven van het Gemenebest en langs de graven van gevallen dorpsgenoten op de algemene begraafplaats. Foto: Mark Koeleman