De gedenksteen voor Elly Sanders. Foto: Jan Hendriksen
Speciale gedenksteen aan Vordenseweg voor ondergedoken kind uit de Tweede Wereldoorlog
Algemeen BarchemSpeciale gedenksteen aan Vordenseweg voor ondergedoken kind uit de Tweede Wereldoorlog
BARCHEM – Nabij de kruising van de Mosselseweg, Wildenborgseweg en Vordenseweg ligt sinds begin vorige maand een opvallende gedenksteen. Op de gedenksteen staat te lezen: ‘Hier was uit Haarlem ondergedoken Eline Elly Sanders geb. 12-12-1932 dochter van Clara en David Sanders – Keizer en zusje van Marleentje en Bertje allen vermoord 10-9-1943 Auschwitz’.
Door Jan Hendriksen
Elly Sanders was in de Tweede Wereldoorlog ondergedoken bij de familie Eggink die aan de Vordenseweg woonde. Stichting Stolpersteine Lochem had eigenlijk een stolperstein voor het onderduikadres in Barchem willen leggen.
Stolperstein is Duits voor struikelsteen. Struikelstenen zijn kleine goudkleurige ‘monumentjes’ die herinneren aan oorlogsslachtoffers en hun laatste woonadres. Ze laten voorbijgangers bijna letterlijk struikelen over de geschiedenis. Stichting Stolpersteine Lochem heeft een meningsverschil met de overkoepelende Stichting Stolpersteine gehad over Elly. Elly Sanders zou hier volgens de overkoepelende stichting niet vrijelijk hebben gewoond. Bovendien is al voor haar een Stolpersteine gelegd in Sliedrecht, waar haar broertje en zusje waren ondergedoken. Stichting Stolpersteine Lochem had mensen willen laten zien dat ook hier zich een drama heeft voltrokken. Daarom heeft de stichting bij wijze van uitzondering een aparte gedenkplaat laten maken en deze begin vorige maand geplaatst.
De vader en moeder van Elly, David Sanders en zijn echtgenote Clara Keizer uit Haarlem, zaten in de Tweede Wereldoorlog ondergedoken bij een weduwe in de Eerste Helmersstraat in Amsterdam. Hun drie kinderen hadden zij elders ondergebracht. Toen Clara last kreeg van astma bezocht ze een heilgymnast. David begeleidde zijn vrouw. Een van de leden van de Kolonne Henneicke die gespecialiseerd was in het herkennen van joden op straat, arresteerde het echtpaar eind augustus 1943. Van de drie kinderen woonden Marie Lena (’Marleentje’ genoemd) en Elbert Daan (Bertje) bij het gezin J.I. Hollebrands aan de Hugo de Grootstraat 70 te Sliedrecht. Eline was ondergebracht bij boer Johan Eggink aan de Vordenseweg 17 in Barchem.
Het lid van de Kolonne Henneicke dat de ouders had opgepakt, eiste van David en Clara de adressen waar de kinderen zaten. Zij weigerden de adressen te noemen, maar zwichtten na zware fysieke mishandeling. Nadat de drie kinderen waren opgepakt, werden zij in Amsterdam in de Hollandsche Schouwburg verenigd met hun ouders. Bijna wist het gezin nog om te ontsnappen. Maar omdat Elly niet direct te vinden was in de crèche mislukte de poging en werd het gezin opnieuw vastgezet. Op 7 september 1943 werden ze naar Westerbork gevoerd. Daar kwamen zij in een strafbarak terecht. Dat betekende dat ze op het eerstvolgende transport naar Auschwitz zouden gaan. En dat gebeurde nog diezelfde dinsdag. Drie dagen later zijn ze vergast: David (41), Clara (41), Elly (10), Marleentje (8) en Bertje (4).
Stichting Stolpersteine Lochem
Stichting Stolpersteine Lochem is op 22 juli 2019 opgericht met als doel Stolpersteine (struikelstenen), een initiatief van de Duitse kunstenaar Gunther Demnig, te leggen ter nagedachtenis aan door de nazi’s gedeporteerde en vermoorde inwoners van de gemeente Lochem. Daarbij is het streven om het verhaal achter de namen te vertellen. Immers een mens is pas vergeten als zijn naam vergeten is.