Inburgering nieuwkomers op koers, maar niet perfect

di 12 mrt, 10:28

LOCHEM - De gemeente Lochem heeft de inburgering van statushouders goed georganiseerd, zo blijkt uit een rapport van de gemeentelijke rekenkamer. Het is een tussenbalans, twee jaar na invoering van de nieuwe wet Inburgering in 2021. Het lukt de gemeente niet om aan de opgave te voldoen. Gebrek aan huisvesting is het grootste probleem. Verder slaagt Lochem er niet in om al met de inburgering te beginnen als de statushouder is toegewezen maar nog in een AZC verblijft.

Door Henri Bruntink

De rekenkamer deed eind vorig jaar onderzoek en concludeert dat de gemeente de inburgering van statushouders goed georganiseerd heeft. De nieuwe wet geeft gemeenten sinds januari 2022 meer verantwoordelijkheid voor de uitvoering van de inburgering. Statushouders die in Lochem wonen zijn bekend bij de gemeente.

Netwerk
Er is een goed netwerk opgebouwd rondom de inburgeraars. De statushouders krijgen maatschappelijke begeleiding, taal- en participatielessen en worden voor enige tijd financieel ontzorgd. De gemeente zet hiervoor inburgeringsconsulenten in die samenwerken met verschillende netwerkpartners, zoals Vluchtelingenwerk, het budgetadviescentrum B€L en Interbeek Support.

De rekenkamer constateert dat, ondanks de veelbelovende aanpak, de opgave groot blijft. In november 2023 waren 61 mensen (50 statushouders en 11 gezinsmigranten) actief aan het inburgeren. Dat aantal blijft achter bij de landelijke taakstelling voor gezinsmigratie Lochem. De oorzaak is het gebrek aan huisvesting. Volgens COA-Nederland was er eind 2023 voor 30 inburgeraars nog geen plek in Lochem. In de eerste helft van 2024 heeft de gemeente Lochem aanvullend de taak om de huisvesting en inburgering van 36 statushouders extra te regelen.

Ontwikkelingen
Ten tijde van het onderzoek was nog geen sprake van de komst van een mogelijk asielzoekerscentrum in Ampsen en plannen voor (tijdelijke) huisvesting van statushouders en Oekraïners waren deels nog niet volgroeit. Tijdelijke huisvesting aan de Zutphenseweg in Lochem en op locaties in Eefde en Gorssel zijn in voorbereiding, al zal de realisatie nog wel enige tijd op zich laten wachten.

Wat Ampsen betreft is inmiddels sprake van een regionale opvanglocatie (ROL) waar statushouders en kansrijke asielzoekers ondergebracht zouden kunnen worden. De statushouders waarom het zou gaan, zijn bij aankomst al gekoppeld aan een gemeente in de regio, dus ook aan Lochem. Dat heeft mogelijk positieve gevolgen voor de vroegtijdige start van de inburgering. De gemeente wordt geacht de inburgering al te starten op het moment dat een statushouder aan de gemeente is gekoppeld maar nog in een azc verblijft. De rekenkamer stelt vast dat daar nu nog nauwelijks sprake van is.

Werk
Het resultaat van de inburgering is afhankelijk van de kennis waarmee statushouders binnenkomen. Voor de een is dat resultaat dat ze zich zelfstandig redden in de maatschappij met bijvoorbeeld vrijwilligerswerk, voor de ander is dat het perspectief op betaald werk. De weg naar betaald werk is in de praktijk niet gemakkelijk, zo blijkt uit het onderzoek. De rekenkamer adviseert de kansen op betaald werk te vergroten door meer politieke aandacht en een sterker beroep op bedrijven en instellingen.

Het rapport gaat ook in op de rol van de gemeenteraad en het college van B&W. De registratie en informatievoorziening in de uitvoering kan volgens de rekenkamer beter, onder meer door betere samenwerking met organisaties als het COA. Een goed beeld van wie nog op inburgering in Lochem wachten en vastleggen welke vooruitgang inburgeraars in Lochem maken ontbreekt nog. Als dat meer op orde is, kan het college de gemeenteraad beter op de hoogte houden van de resultaten van het inburgeringsbeleid.

Raadsleden
Opvallend in de wisselwerking met de gemeenteraad is dat de voormalige wethouder tijdens het onderzoek aangaf dat er (in 2021) onder raadsleden weinig animo onder raadsleden was voor werkbezoeken, aan bijvoorbeeld een inburgeringsles bij een taalschool. De huidige wethouder geeft aan te willen kijken naar de tijdstippen van dergelijke bezoeken, omdat raadsleden overdag vaak moeilijk tijd vrij kunnen maken.

Het is voor raadsleden, van vier een van de acht raadsfracties die werden geïnterviewd door de rekenkamer, niet duidelijk op welke punten het Lochemse inburgeringsbeleid afwijkt van landelijk inburgeringsbeleid. Ze spraken de wens uit om geïnformeerd te worden over landelijke wetgeving en hoe het lokale beleid van Lochem daarvan afwijkt, zodat ze weten of Lochem onder of boven de landelijke norm werkt. Ook wordt aangedrongen op beter inzicht in de financiële gevolgen van opvang van statushouders. Dit is nu niet transparant genoeg, zo vinden ze.

Werkgevers
De raadsleden kunnen zich voorstellen dat de raad een grotere rol gaat spelen bij het gebrek aan betaalde banen voor inburgeraars. Gedacht wordt aan gesprekken met werkgevers(organisaties), vergelijkbaar met het overleg met de woningcorporaties. Ook het college kan hierbij aanschuiven. Burgemeester en wethouders reageren positief op de conclusies en aanbevelingen van de rekenkamer en zeggen die aanbevelingen over te zullen nemen.