Foto ter illustratie. Bron: Pixabay.com
Foto ter illustratie. Bron: Pixabay.com

Stikstofverhaal Investico krijgt geen bijval boeren en provincie

Algemeen

LOCHEM - Te kort door de bocht. Te simpel. De realiteit is een stuk complexer. Dat zijn enkele reacties het artikel over de stikstofproblematiek van het onderzoeksjournalistieke platform Investico dat vorige week in veel dagbladen verscheen. Hierin werd gesteld dat het uitkopen van 25 piekbelasters alle problemen in één klap zouden oplossen. Onder die 25 piekbelasters is ook een bedrijf in de gemeente Lochem.

Door Henri Bruntink

Het is van belang om te melden dat de 25 bedrijven van de lijst niet de grootste ‘vervuilers’ van het land zijn. Het gaat om bedrijven die zich op minder dan 250 meter afstand van een beschermd natuurgebied bevinden. De betrokken boeren doen ook niets verkeerd of illegaals. Ze werken met een door de provincie verleende vergunning. Het is zelfs denkbaar dat ze minder stikstof uitstoten dan die vergunning hen toestaat. Geen reden dus om de bedrijven in een kwaad daglicht te stellen. Ze zijn momenteel alleen onderwerp van discussie.

Conclusies betwist
Investico stelt in het artikel dat de woning- en wegenbouw meteen weer verder zou kunnen als de 25 piekbelasters uitgekocht zouden worden. Dat zou, naast relatief ‘goedkoop’, ook goed zijn voor de agrarische sector als geheel. De regels hoeven dan mogelijk niet strakker te worden of kunnen zelfs worden versoepeld. Zowel LTO Nederland als de Provincie Gelderland betwisten de conclusie en zien geen heil in het uitkopen van piekbelasters. Dat geldt overigens ook voor landbouwminister Carola Schouten.

De provincie reageerde met een lang persbericht op het artikel. Hierin wordt vooral ingegaan op de situatie op de Veluwe. Veel van de piekbelasters uit de top-25 bevinden zich in die regio. De bedrijven zijn niet met name genoemd dus om welk bedrijf het gaat is onbekend. Het Lochemse bedrijf uit het Investico-onderzoek staat op plaats 14 in de top-25 van piekbelasters, met 4,8 ton stikstof per jaar.

Niet lukraak opkopen
De natuur heeft weinig baat bij het lukraak opkopen van bedrijven, zo stelt de provincie. Zelfs de natuur heeft daar niet altijd veel baat bij omdat meer factoren dan alleen stikstof van belang zijn.

Landbouworganisatie LTO Nederland noemt de conclusie van Investico in een eerste reactie ‘een onwaarheid’. ‘De realiteit is – helaas – een stuk complexer. Het reduceren van stikstofemissies van zogenaamde ‘piekbelasters’ kan lokaal ruimte scheppen, maar biedt geen perspectief aan bijvoorbeeld een woningbouwproject aan de andere kant van het land of provincie’, zo luidt het commentaar.

Onaanvaardbaar
Verplichte uitkoop is onaanvaardbaar, zo vindt LTO, dat het oneerlijk vindt dat alleen naar de veehouderij is gekeken. De organisatie wijst erop dat het gaat om boerenbedrijven die vaak door generaties zijn opgebouwd en die zijn verbonden met het gebied waar ze actief zijn. Boeren vervullen ook een rol bij het behoud en beheer van landschap en natuur. ‘Een koe in de wei misstaat niet naast de hei’, is de gedachte.

‘Iedere andere aanpak dan een op basis van vrijwilligheid zou de geloofwaardigheid en betrouwbaarheid van de overheid tegenover haar burgers volstrekt tenietdoen’, vindt LTO. Letterlijk schrijft de organisatie: ‘Goed overleg met veehouders over hun keuzes, over al dan niet innoveren, verplaatsen of stoppen op basis van vrijwilligheid is bovendien een stuk effectiever en sneller. Opkoop van individuele bedrijven, ook piekbelasters, heeft maar een (zeer) beperkte impact op de totale stikstofdepositie.’

Minister
Het argument van de snelheid en effectiviteit wordt gedeeld door minister Carola Schouten. Ook zij wees vorige week op het feit dat onteigeningsprocedures, waarbij de betrokken ondernemer niet meewerkt, zich jaren kunnen voortslepen. De minister, LTO en de provincie zijn het erover eens dat innovatie (kosten)effectiever is. LTO: ‘De suggestie dat geforceerde sanering de enige oplossing is doet zwaar tekort aan de innovatiekracht en oplossingsgerichtheid van de Nederlandse agrarische sector.’

In een analyse van Wageningen University & Research (WUR) is berekend wat de uitkoop van deze bedrijven oplevert voor stikstofgevoelige natuur in de Gelderse Natura2000-gebieden. ‘Niet alle bedrijven belasten de natuur op dezelfde manier: niet alle natuur is even stikstofgevoelig, de stikstofuitstoot dwarrelt neer op verschillende plekken, De totale invloed van het bedrijf op de natuur bepaalt hoe belastend de stikstofuitstoot is.’

Stelkampsveld
In de gemeente Lochem ligt een natura-2000 gebied tussen Barchem en Borculo. Het Stelkampsveld, dat nog verder wordt uitgebreid, zorgt voor onrust onder boeren. Zij vrezen de beperkingen die hen mogelijk te wachten staan. Eind vorig jaar moest de Gelderse gedeputeerde Peter Drenth bij De Heksenlaak praten als Brugman om het beleid te verdedigen voor een zaal vol boeren. Hij oogstte weliswaar enig begrip maar zeker geen instemming.

Over opkopen schrijft de provincie letterlijk: ‘Bij het opkopen van bedrijven moet gekeken worden naar die bedrijven die het meeste effect hebben op de stikstofgevoelige natuurgebieden. Een slimme gebiedsgerichte aanpak levert met de opkoop van minder bedrijven meer winst op voor de natuur en zorgt voor de grootste daling van stikstofneerslag in de natuur.’ Niet de uitstoot per bedrijf maar de totale neerslag moet bepalend zijn voor eventuele uitkoop van bedrijven, zo is de opvatting. Dit wordt bevestigd door de eerste resultaten van een onderzoek van WUR.

5 miljard euro
Het Kabinet trekt 5 miljard uit om zo te zorgen dat in 2030 op de helft van alle stikstofgevoelige natuurhectares de stikstofnorm niet meer wordt overschreden. Er is 350 miljoen gereserveerd een vrijwillige opkoopregeling. De analyse van WUR laat zien dat in Gelderland met het opkopen van 25 tot 75 bedrijven mogelijk een reductie met 3 tot 5.5 miljoen mol aan tikstofdepositie wordt bereikt. ‘Dat kan door bij het opkopen van bedrijven vooral te kijken naar de grootste impact op de natuur. Dit zijn niet per se de bedrijven waar de meeste stikstof uit de stal komt’, aldus de provincie.

Leefbaar platteland
Die bedrijven moeten dan wel willen meewerken aan de opkoopregeling. Gedeputeerde Peter Drenth: ‘Natuurherstel gaat hand in hand met een krachtig landelijk gebied. Het is duidelijk dat we naar bedrijven moeten kijken met de meeste impact op de natuur. Lukraak bedrijven opkopen levert de natuur weinig op, maar doet wel veel schade aan de agrarische sector, die we juist nodig hebben voor een leefbaar en krachtig platteland’.

Naast opkoop kunnen innovatie en verplaatsing van bedrijven winst opleveren. Verder wil ‘Arnhem’ kijken naar andere sectoren. Daarvan is met name met verduurzaming van de binnenvaart veel te winnen. Hiervoor ontbreekt het nog aan voldoende middelen.

Rol gemeente
Het stikstofbeleid en de vergunningverlening is vooral een rijks- en provincieaangelegenheid. De rol van de gemeente Lochem is bescheiden. De gemeente komt wel in actie bij een aanvraag voor een vergunning voor nieuwbouw of uitbreiding. Een woordvoerster zegt verder dat het stikstofdossier in verschillende overlegorganen steeds vaker ter tafel komt. Lochem moet door de ligging soms overleggen met de Regio Achterhoek en soms met de Regio Stedendriehoek.

De gemeente kan via de Agro Innovatie Coöperatie wel een stimulerende rol spelen bij innovaties. Een voorbeeld is de Groene Weide Meststof. Dit geldt als een veelbelovende vervanger van kunstmest. 

Advertenties doorgeplaatst vanuit de krant