Lochem Energie Waterkracht broedt op een nieuw plan

Plannen voor wokkelturbine na ruim vijf jaar afgeblazen

Door Arjen Dieperink

EEFDE - Het was enigszins een gewaagd plan: energie opwekken met het water van de Berkel. Het was een plan waar vrijwilligers veel energie in hebben gestopt. Na meer dan vijf jaar gooien zij nu alsnog de handdoek in de ring. Tijdelijk, want er zijn nog andere mogelijkheden.

Terwijl het water van de Berkel hemelsbreed zo'n vijftienhonderd meter verder in het laatste stuk van het Twentekanaal stort richting de IJssel, vertelt voorzitter Henk Stormink van de Coöperatie Lochem Energie Waterkracht in zijn woonkamer over het project. Samen met Erik Nieuwenhuis (secretaris) en Alfred te Pas (penningmeester) is hij jaren bezig geweest om te proberen uit dat water energie op te wekken. In eerste instantie was Lochem Energie dat de kar trok, later is de Coöperatie Lochem Energie Waterkracht opgericht. "Wij hebben voor deze vorm gekozen omdat het wegen vrijmaakt om onder meer subsidieaanvragen te kunnen doen. Lochem Energie heeft haar eigen projecten en kan niet nog een keer bij een subsidieverstrekker aankloppen waarvan het voor een ander project ook al een bijdrage heeft ontvangen."

Verval
Het idee van de Coöperatie Lochem Energie Waterkracht (CLEW) was om bij de Berkelstuw in Eefde elektriciteit op te wekken. Daarvoor zou het verval tussen het afwateringskanaal van de Berkel en de IJssel worden gebruikt. Een grafiek op de site van het Waterschap Rijn & IJssel laat zien dat in december per seconde maximaal vier kuub water van de Berkel in de IJssel werd geloosd. De laagste hoeveelheid in diezelfde maand was 0,6 kuub per seconde. Deze hoeveelheid water herbergt voor de CLEW een hoop energie.
"Wij hebben vervolgens twee werkgroepen ingesteld. Een technische groep en een communicatie/financiën groep. Daarna zijn alle cruciale gegevens bij het Waterschap Rijn en IJssel opgevraagd die voor de technische groep noodzakelijk waren. De gegevens besloegen een periode van vijftien jaar", aldus Stormink. "Het afwateringskanaal van de Berkel is gebouwd om in Zutphen overstromingen zoals in het begin van de jaren vijftig te voorkomen. Tweederde van het water in de Berkel, die hoofdzakelijk wordt gevoed door neerslag, wordt ter hoogte van Warken omgeleid naar de IJssel. Zo houdt Zutphen droge voeten" .

Eigendom
De dubbele stuw die de hoeveelheid water in het afwateringskanaal reguleert is geschilderd in de kleuren van het Waterschap Rijn en IJssel. "Wij dachten dat de stuw eigendom is van het waterschap. Toen de gesprekken vorderden kwam naar boven dat het Waterschap helemaal geen eigenaar is van de stuw, terwijl men dat daar wel dacht. Heel bijzonder, vind je niet?", glimlacht Stormink. De stuwen leken vervolgens van Rijkswaterstaat zijn, maar nader onderzoek leerde dat ook dat niet klopte: een aparte divisie van de rijksoverheid is de formele eigenaar.

Postcoderoos
De op 10 augustus 2018 opgerichte CLEW bedacht het plan om 1212 waterkrachtcertificaten te verkopen voor 330 euro per stuk. Met de opbrengst zou het hele project gefinancierd gaan worden. De certificaten zouden in de postcoderoos, bestaande uit Gorssel, Joppe, Harfsen, Eefde en Almen worden verkocht. De deelnemers in de postcoderoos konden daarmee een belastingvoordeel over een periode van vijftien jaar ontvangen.

Visvriendelijk
De energie moest worden opgewerkt door een turbine in de vorm van wokkel. Het water zou bij de stuw de wokkel aandrijven en zo energie opwekken via een aangekoppelde generator. CLEW zocht daarop contact met Landustrie. "Dit bedrijf is gespecialiseerd in de techniek om water omhoog te wokkelen. Dat werkt net andersom als ons idee", vult Stormink aan. Maar het Waterschap stelde aanvullende eisen. Er moest worden aangetoond dat de turbine visvriendelijk is. "Er zijn wel wetenschappelijke rapporten ten aanzien van de visvriendelijkheid van een dergelijke turbine, maar die waren verwerkt in een Engels onderzoek en dat werd niet geaccepteerd. Men wilde een specifiek Nederlands onderzoek hebben." Mocht daaruit blijken dat er de turbine meer dan vijf procent vis zou beschadigen, dan was het aannemelijk dat het bedrijf geen wokkels zou mogen leveren.De onderzoekskosten werden door verschillende partijen bij elkaar gebracht. "Maar uiteindelijk kwam het niet tot een eindresultaat en is alles afgeblazen", laat de teleurgestelde Henk Stormink weten.
"Na vele jaren bezig te zijn geweest moesten wij wel duidelijkheid aan onze deelnemers geven. Het ging niet op deze manier", aldus Stormink. "Toch zijn wij verder aan het kijken. Er zijn ideeën hoe wij met een andere techniek toch ons doel kunnen bereiken." Stormink hint op een techniek van vallend water in een gat. Kortom: CLEW is nog lang niet klaar.